Ο Σύνδεσμος Ιητών και ο Σύλλογος “Σώστε την Ίο” (Save Ios) πληροφορηθέντες την προέγκριση τριών “Στρατηγικών” επενδύσεων στο Νησί της Ίου Κυκλάδων υπήρξε από μέρους μας άμεση αντίδραση. Διότι:
Τα επενδυτικά σχέδια νέων ξενοδοχειακών μονάδων που βρίσκονται σε εξέλιξη, ξεπερνούν τη φέρουσα δυνατότητα του νησιού και απειλούν τόσο το φυσικό περιβάλλον, όσο και την τοπική οικονομία.
Οι μονάδες αυτές καθαυτές, αλλά και οι υποδομές που απαιτούν για να λειτουργήσουν, αλλοιώνουν το τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους της Ίου και την αιγαιοπελαγίτικη φυσιογνωμία, απειλούν τους αρχαιολογικούς χώρους, τα καταφύγια άγριας ζωής και τους υγροτόπους. Απειλούν ακόμα την τοπική κοινωνία που βιοπορίζεται από την ήπια τουριστική ανάπτυξη, από τα μικρά ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα που διαθέτει. Επιπλέον, τα εν λόγω επενδυτικά σχέδια συνδέονται με τα ίδια επιχειρηματικά συμφέροντα που ως τώρα έχουν προβεί σε καταστρατήγηση όλων των περιβαλλοντικών νόμων και ακολούθως σε μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές, βεβαιωμένες από τη διοίκηση και τα εν εξελίξει Δικαστήρια (όπως Σ.τ.Ε. και Ποινικά).
Καθώς κύριο μέλημα μας είναι η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και του ιστορικού τοπίου, όπως και η προστασία της τοπικής οικονομίας και της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, αποστείλαμε, πριν την έγκριση των εν λόγω επενδύσεων, στον αρμόδιο υπουργό και στη διυπουργική επιτροπή αναλυτική επιστολή όπου τεκμηριώσαμε αναλυτικά τις αντιρρήσεις μας σχετικά με την εν λόγω έγκριση.
Προς ενημέρωση σας, σας επισυνάπτουμε την αναλυτική επιστολή μας στους αρμόδιους φορείς τον Ιούνιο του 2020.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Προς Υπουργό Περιβάλλοντος και προς Διυπουργική Επιτροπή
* «Σώστε την Ίο (Save Ios)», με έδρα την Αθήνα, οδός Γ’ Σεπτεμβρίου, αρ. 144.
* «Σύνδεσμος Ιητών», με έδρα την Αθήνα, οδός Δωριέων 5, Άνω Πετράλωνα.
Αξιότιμε κύριε…,
Η παρούσα επιστολή αφορά την ενδεχόμενη έγκριση από την Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων τριών επενδύσεων που αφορούν τη νήσο Ίο. Αναγνωρίζουμε ότι η χώρα έχει ανάγκη από επενδύσεις, ιδιαίτερα ύστερα από περίοδο παρατεταμένης κρίσης και αποεπένδυσης. Δυστυχώς όμως οι επενδύσεις υπό έγκριση είναι επιζήμιες. Είναι δυσανάλογες με τις υποδομές της Ίου και τη φέρουσα ικανότητά της. Επίσης, τα δείγματα γραφής που οι επενδυτές έχουν δώσει μέχρι τώρα θα πρέπει να προκαλούν συναγερμό, καθώς έχουν γίνει εκτεταμένες περιβαλλοντικές καταστροφές και υπάρχει καθεστώς ασυδοσίας και παραβατικότητας. Τέτοιου είδους επενδύσεις δεν βελτιώνουν το τουριστικό και πολιτιστικό προϊόν της χώρας, ούτε συμβάλλουν στην ευημερία των τοπικών κοινωνιών. Θεωρούμε ότι δεν θα πρέπει να εγκριθούν, πόσω μάλλον να εισαχθούν στην κατηγορία των στρατηγικών επενδύσεων. Η παρούσα επιστολή, και τα παραρτήματα που τη συνοδεύουν, εξηγεί πιο αναλυτικά τις παραπάνω θέσεις.
1. Δυσαναλογία με υποδομές και με φέρουσα ικανότητα
Πριν πέντε χρόνια, και για μεγάλο χρονικό διάστημα, στην Ίο λειτουργούσαν δυο ξενοδοχεία κατηγορίας πέντε αστέρων. Τα τελευταία πέντε χρόνια αδειοδοτήθηκαν και κατασκευάστηκαν άλλα δυο. Στην παρούσα φάση βρίσκονται σε εξέλιξη άλλα εννιά (9) επενδυτικά σχέδια, έξι από τα οποία αφορούν σε ξενοδοχεία κατηγορίας πέντε αστέρων και τρία αφορούν σε σύνθετα τουριστικά καταλύμματα. Τα σχέδια αυτά συμπεριλαμβάνουν και τα τρία υπό έγκριση από την Διυπουργική Επιτροπή. Τα περισσότερα από τα εννιά σχέδια λαμβάνουν σοβαρές κρατικές ενισχύσεις (Παράρτημα Α).
Μια μεγάλου εύρους τουριστική ανάπτυξη στην Ίο, όπως αποτυπώνεται στις παραπάνω αδειοδοτήσεις και κρατικές ενισχύσεις, είναι δυσανάλογη με τις υπάρχουσες δομές. Η Ίος έχει τέσσερις βασικούς οικισμούς: τη Χώρα, τον Όρμο, τον Επάνω Κάμπο και τον Μυλοπότα (Παράρτημα Β). Τα σχέδια που βρίσκονται υπό έγκριση από την Διυπουργική Επιτροπή συμπεριλαμβάνουν την δημιουργία τριών σύνθετων τουριστικών καταλυμμάτων. Αυτό συνεπάγεται διπλασιασμό της οικιστικής πυκνότητας του νησιού – ενός νησιού που είναι ήδη ανεπτυγμένο τουριστικά σε σημαντικό βαθμό.
Πλήρης δυσαναλογία υπάρχει επίσης και για τις βασικές υποδομές του νησιού, όπως το οδικό δίκτυο (Παράρτημα Β) και η ύδρευση (Παράρτημα Γ). Το οδικό δίκτυο και η ύδρευση καλύπτουν οριακά τις ανάγκες του νησιού, ιδιαίτερα κατά την τουριστική περίοδο, όπου ο πληθυσμός του υπερ-δεκαπλασιάζεται σε σχέση με τους μόνιμους κατοίκους. Κάποιες από τις νέες ξενοδοχειακές μονάδες δεν συνδέονται καν με οδικό δίκτυο νομίμως υφιστάμενο.
Το θέμα της φέρουσας ικανότητας γίνεται ακόμα πιο σημαντικό αν ληφθεί υπ’ όψη ότι η Ίος είναι χαρακτηρισμένη στο σύνολό της ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (ΦΕΚ 763/Β/1977, Παράρτημα Δ) λαμβάνοντας θεωρητικά προστασία ανάλογη με νησιά όπως η Ύδρα. Η Ίος είναι πλούσια σε αρχαιολογικούς χώρους (Παράρτημα Ε), και άλλες περιβαλλοντικά προστατευόμενες περιοχές, όπως καταφύγια άγριας ζωής και υγρότοπους (Παράρτημα Ζ). Η δημιουργία μεγάλου αριθμού νέων και απαιτητικών σε υποδομές ξενοδοχειακών μονάδων, θα αλλοιώσει αναπόφευκτα την Αιγαιοπελαγίτικη φυσιογνωμία του νησιού καθώς και το φυσικό του περιβάλλον.
2. Περιβαλλοντικές καταστροφές και παραβατικότητα
Τα δυο ξενοδοχεία κατηγορίας πέντε αστέρων που κατασκευάστηκαν πρόσφατα, καθώς και τα οκτώ από τα εννιά επενδυτικά σχέδια που βρίσκονται σε εξέλιξη πραγματοποιούνται από ανώνυμες εταιρείες πίσω από τις οποίες βρίσκονται τα ίδια επενδυτικά συμφέροντα. Η δράση των εταιρειών αυτών έχει συνοδευτεί από εκτεταμένες περιβαλλοντικές καταστροφές, ασυδοσία, και παραβατικότητα. Αυτό δεν θα πρέπει ν’αποτελεί έκπληξη: η Ίος παραδίδεται ουσιαστικά σε μονοπωλιακή εκμετάλλευση, και είναι γνωστό από την οικονομική θεωρία ότι τα μονοπώλια δεν οδηγούν σε υγιείς καταστάσεις.
Η μέχρι τώρα δράση των εταιρειών έχει επικεντρωθεί σε δύο περιοχές: Ράχες Παπά και Κουμπάρα-Διακοφτό. Και στις δύο περιοχές, οι καταστροφές είναι εκτεταμένες (Παράρτημα Η). Στην περιοχή Ράχες Παπά, όπου έχει ανεγερθεί ένα από τα δύο νέα ξενοδοχεία κατηγορίας πέντε αστέρων, έχουν γίνει παράνομα εκτεταμένες παρεμβάσεις μέσα σε προστατευόμενο υγρότοπο με αποτέλεσμα την πλήρη καταστροφή του. Η σύνδεση του ξενοδοχείου με το νόμιμο οδικό δίκτυο και άλλες παραλίες του νησιού έχει επιτευχθεί με μεθοδεύσεις ασύμβατες με κάθε είδους κράτος δικαίου (Παράρτημα Β). Στην περιοχή Κουμπάρα-Διακοφτό, όπου έχει αδειοδοτηθεί σύνθετο τουριστικό κατάλυμα, έχει χτιστεί με παράνομο τρόπο γέφυρα που συνδέει βραχονησίδα κοντά στο νησί με παραλία του νησιού, και έχουν γίνει εκτεταμένες φυτεύσεις δένδρων ξενικών προς το Κυκλαδίτικο και Ελληνικό τοπίο (φοίνικες ΗΠΑ και Μεξικού). Μπορείτε να σχηματίσετε άποψη για τις περιβαλλοντικές καταστροφές από τις φωτογραφίες που βρίσκονται στην ιστοσελίδα http://save-ios.gr/el/.
Για τις παρεμβάσεις στις παραπάνω περιοχές έχουν γίνει αυτοψίες από την διοίκηση, έχουν βεβαιωθεί παραβάσεις, και αντίστοιχα έχουν καταλογιστεί πρόστιμα (Παράρτημα Η), τα οποία ωστόσο είναι δυσανάλογα μικρά σε σχέση με τον προϋπολογισμό των έργων. Το τοπίο δεν έχει αποκατασταθεί.
3. Επιπτώσεις στην τοπική κοινωνία
Το μεγαλύτερο μέρος των μόνιμων κατοίκων της Ίου βιοπορίζεται από τον τουρισμό, ιδιαίτερα από μικρές ξενοδοχειακές μονάδες και δωμάτια προς ενοικίαση. Η δημιουργία των υπό έγκριση ξενοδοχειακών μονάδων θα μειώσει σημαντικά τα έσοδά τους και θα φέρει πολλούς σε οικονομική δυσπραγία. Αυτό επειδή η πρόσβαση σε μερικές από τις καλύτερες παραλίες του νησιού θα είναι διαθέσιμη μόνο στους πελάτες των νέων μονάδων. Η παραλία στην περιοχή Ράχες Παπά είναι ήδη ουσιαστικά μη προσβάσιμη για το κοινό. […]
4.Ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός για την Ίο
Θεωρούμε ότι πριν από οποιαδήποτε έγκριση μεγάλου τουριστικού έργου στην Ίο, θα πρέπει να γίνουν τα εξής:
* Ολοκλήρωση και έγκριση του Χωροταξικού Σχεδιασμού της Ίου. Ήδη από το 2011 έχει ολοκληρωθεί η μελέτη με τίτλο «Πρότυπος Χωροταξικός Σχεδιασμός της Νήσου Ίου», η οποία εκπονήθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με επιστημονικό υπεύθυνο τον Ομότιμο Καθηγητή Ιωσήφ Στεφάνου. Στόχος της μελέτης ήταν η ανάδειξη τόσο της φυσιογνωμίας του νησιού, όσο και η αειφόρος ανάπτυξή του βάσει οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών συνιστωσών. Ωστόσο, μέχρι και σήμερα, η μελέτη αυτή δεν έχει αξιοποιηθεί. Τα αναγραφόμενα και προτεινόμενα στη μελέτη αυτή, η οποία εκπονήθηκε με πρωτοβουλία και χρήματα κρατικών φορέων, βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με την ανάπτυξη που προωθείται τα τελευταία χρόνια στο νησί.
* Εκπόνηση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και Μελέτης Φέρουσας Ικανότητας για το σύνολο του νησιού. Τα επενδυτικά σχέδια στο νησί θα πρέπει αντίστοιχα να αξιολογηθούν ως σύνολο, και όχι μεμονωμένα.
* Επαναξιολόγηση, σε πολιτικό επίπεδο, του αναπτυξιακού μοντέλου που φαίνεται να έχει επιλεγεί για την Ίο. Είναι σκόπιμο να σχεδιάζεται τουριστική ανάπτυξη που (α) θα διπλασιάσει την οικιστική πυκνότητα στο νησί σε διάστημα λίγων χρόνων, και (β) θα πραγματοποιηθεί από μονοπωλιακά επιχειρηματικά συμφέροντα με βεβαιωμένο ιστορικό περιβαλλοντικών καταστροφών, παραβατικότητας, και έλλειψης σεβασμού στην Κυκλαδίτικη φυσιογνωμία του νησιού;
* Εκτίμηση του γεγονότος ότι το νησί είναι τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, από όλες τις αρμόδιες αρχές.
* Εκτίμηση του γεγονότος ότι εκκρεμεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας ακυρωτική δίκη για ένα από τα τρία τουριστικά καταλύμματα (στην περιοχή Κουμπάρα-Διακοφτό).
5. Σωματεία «Σώστε την Ίο (Save Ios)» και «Σύνδεσμος Ιητών»
Το Σωματείο «Σώστε την Ίο (Save Ios)» έχει εγκριθεί με την υπ’ αριθμ. 74/2020 διάταξη του Ειρηνοδικείου Αθηνών. Ο πρώτος σκοπός στο καταστατικό του είναι η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Ίου, των παραδοσιακών οικισμών και μνημείων της, και της Αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της, λαμβάνοντας υπόψη την Ελληνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις διεθνείς συμβάσεις για τη προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το Σωματείο «Σύνδεσμος Ιητών» έχει εγκριθεί με απόφαση Αναγνώρισης 692/1924 και αριθμό Σωματείου 1286. Ο πρώτος σκοπός του στο καταστατικό του είναι η επικοινωνία και αλληλοϋποστήριξη των μελών του, η διατήρηση των ηθών, εθίμων και παραδόσεων της Ίου, η συμβολή στην αντιμετώπιση και επίλυση τοπικών προβλημάτων και η επαγρύπνηση για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στη βάση των σκοπών τους (Παράρτημα Θ), τα σωματεία μας απευθύνουν προς εσάς την παρούσα επιστολή, και είναι πρόθυμα να παράσχουν οποιεσδήποτε επιπλέον πληροφορίες ή διευκρινήσεις.
Με εκτίμηση,
Δημήτρης Βαγιανός
(Πρόεδρος του Σωματείου «Σώστε την Ίο (Save Ios)»)
Ανδρέας Ζαμάνος
(Πρόεδρος του Σωματείου «Σύνδεσμος Ιητών»)
Παράρτημα Α: Επενδυτικά σχέδια και κρατικές ενισχύσεις
Η παραπάνω τουριστική δραστηριότητα, που προσανατολίζεται κυρίως στην ανάπτυξη μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, φαίνεται ότι αναπτύσσεται και προωθείται από συγκεκριμένες ανώνυμες εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο νησί της Ίου. Από έρευνα των σωματείων μας προέκυψε ότι για επενδυτικά σχέδια που έχουν υποβάλει κατά καιρούς οι εν λόγω εταιρίες, έχουν εγκριθεί χορηγήσεις κρατικών ενισχύσεων (σε κάποιες περιπτώσεις παραπάνω από μία). Σημειωτέον δε ότι όλα τα επενδυτικά σχέδια αφορούν στη δημιουργία απλών ή σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων κατηγορίας πέντε αστέρων, σε διάφορες περιοχές του νησιού.
Πιο συγκεκριμένα, έχουν υποπέσει στην αντίληψή μας οι παρακάτω εγκρίσεις επενδυτικών σχεδίων για κρατικές ενισχύσεις.
Υπαγωγή σε κρατικές ενισχύσεις επενδυτικών σχεδίων της «ΛΟΥΓΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε.»
1. Με την υπ’ αριθμ. 23809/555/Π13/6/00021/Σ/Ν.3908/2011/30-6-2014 (ΑΔΑ: ΩΞΓΝ7ΛΞ-Ο2Τ) απόφαση του Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου εγκρίθηκε η υπαγωγή στις διατάξεις του Ν. 3908/2011, όπως ισχύει, και ειδικότερα στην κατηγορία της Περιφερειακής Συνοχής των Γενικών Επενδυτικών Σχεδίων του άρθρου 6 αυτού, επενδυτικού σχεδίου (1η περίοδος 2014) της επιχείρησης ΛΟΥΓΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ.
Σκοπός: Ίδρυση ξενοδοχειακής μονάδας κλασικού τύπου κατηγορίας 5* από μετατροπή κάμπινγκ, δυναμικότητας 36 κλινών, στην Ίο Ν. Κυκλάδων, στη θέση Λιμάνι του Δήμου Ιητών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
Ποσό: Η συνολική ενίσχυση ανέρχεται σε 843.624,56 ευρώ, ήτοι ποσοστό 35,000% του ενισχυόμενου κόστους και χορηγείται με τη μορφή της επιχορήγησης.
2. Με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 38281/ΥΠΕ/6/00224/Σ/Ν.3908/2011/28-07-2014 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας εγκρίθηκε η υπαγωγή στις διατάξεις του Ν. 3908/2011, όπως ισχύει, και ειδικότερα στην κατηγορία της Περιφερειακής Συνοχής των Γενικών Επενδυτικών Σχεδίων του άρθρου 6 αυτού, επενδυτικού σχεδίου (1η περίοδος 2014) της επιχείρησης ΛΟΥΓΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ.
Σκοπός: Ίδρυση ξενοδοχειακής μονάδας κατηγορίας 5* δυναμικότητας 65 κλινών στην Ίο Ν. Κυκλάδων στη θέση Μυλοπότα Ίου, του Δήμου Ιητών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
Ποσό: Συνολικό επιλέξιμο και ενισχυόμενο κόστος ίσο με 5.020.345,25 ευρώ. Η συνολική ενίσχυση ανέρχεται σε 1.757.120,84 ευρώ, ήτοι ποσοστό 35,000% του ενισχυόμενου κόστους και χορηγείται με τη μορφή της επιχορήγησης.
Σημειωτέον δε ότι σύμφωνα με το υπ’ αρ. πρωτ. 937/25.04.2018 έγγραφο προς την «ΛΟΥΓΙΑ Α.Ε.» με θέμα την υπαγωγή ξενοδοχειακής επιχείρησης σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, προκύπτει ότι πρόκειται να οικοδομηθεί νέο «κύριο ξενοδοχειακό κατάλυμα, κατηγορίας 5 αστέρων, συνολικής δυναμικότητας εξήντα τεσσάρων (64) κλινών, εποχιακής λειτουργίας, στην περιοχή Τζαμαρία – Κουμπάρα της νήσου Ίου» εκμετάλλευσης της ως άνω αναφερόμενης εταιρίας.
Υπαγωγή σε κρατικές ενισχύσεις επενδυτικών σχεδίων της «LUCAS ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ A.E.»:
1. Με την υπ’ αρ. 59977/ΥΠΕ/5/02529/ε/ν.3299/04/28-12-2010 απόφαση του Υφυπουργού Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, εγκρίθηκε η υπαγωγή στις διατάξεις του Ν. 3299/2004 της επιχείρησης «LUCAS ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ», για την ενίσχυση επενδυτικού σχεδίου της με το κίνητρο της επιχορήγησης.
Σκοπός: Ίδρυση ξενοδοχειακής μονάδας 5 αστέρων, στη θέση ”Μαγγανάρι” του Δήμου Ιητών (νήσος Ίος) του Νομού Κυκλάδων.
Ποσό: Συνολική επιχορηγούμενη δαπάνη 4.071.100 ευρώ. Το ποσοστό της επιχορήγησης ανέρχεται σε 39,000% επί του κόστους της επιχορηγούμενης επένδυσης, δηλαδή ποσό επιχορήγησης 1.587.729 ευρώ.
2. Με την υπ’ αριθμ. Πρωτ. 38861/ΥΠΕ/6/00228/Σ/Ν. 3908/2011/30-07-2014 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας εγκρίθηκε η υπαγωγή στις διατάξεις του Ν. 3908/2011, όπως ισχύει, και ειδικότερα στην κατηγορία της Περιφερειακής Συνοχής των Γενικών Επενδυτικών Σχεδίων του άρθρου 6 αυτού, επενδυτικού σχεδίου (1η περίοδος 2014) της επιχείρησης «LUCAS ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ».
Σκοπός: Ίδρυση ξενοδοχειακής μονάδας τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων κατηγορίας 5* δυναμικότητας 62 κλινών στην περιοχή «ΚΑΜΠΟΣ ΠΑΠΑ-ΠΑΠΑ ΡΑΧΗ» του Δήμου Ιητών, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (Νομός Κυκλάδων).
Ποσό: Συνολικό επιλέξιμο και ενισχυόμενο κόστος ίσο με 5.235.265,12 ευρώ. Η συνολική ενίσχυση ανέρχεται σε 1.832.342,79 ευρώ, ήτοι ποσοστό 35,000% του ενισχυόμενου κόστους και χορηγείται με τη μορφή της επιχορήγησης. Σημειωτέον ότι η παραπάνω ξενοδοχειακή μονάδα βρίσκεται ήδη σε λειτουργία και ονομάζεται Calilo.
Υπαγωγή σε κρατική ενίσχυση επενδυτικού σχεδίου της «105 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Α.Ε.»:
Με την υπ’ αρ. πρωτ. 59527/ΥΠΕ/5/02130/Ε/Ν.3299/04/27-12-2011 απόφαση του Υφυπουργού Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, εγκρίθηκε η υπαγωγή στις διατάξεις του Ν. 3299/2004 της επιχείρησης «105 ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ» για την ενίσχυση του επενδυτικού σχεδίου της, με το κίνητρο της επιχορήγησης.
Σκοπός: Ίδρυση ξενοδοχειακής μονάδας επιπλωμένων διαμερισμάτων 5* που βρίσκεται στην περιοχή Διακοφτό-Κουμπάρα του Δήμου Ίου.
Ποσό: Συνολική επιχορηγούμενη δαπάνη 29.945.000 ευρώ με ποσοστό επιχορήγησης 29,675% δηλαδή ποσό επιχορήγησης ύψους οκτώ εκατομμυρίων εξακοσίων εβδομήντα οκτώ χιλιάδων πεντακοσίων πενήντα ευρώ (11.678.550). (Σημείωση: Διαφορά μεταξύ αναγραφόμενου ολογράφως ποσού με αυτό που αναγράφεται αριθμητικώς)
Σημειωτέον ότι η εταιρεία 105 Α.Ε. έχει λάβει έγκριση δημιουργίας Σύνθετου Τουριστικού Καταλύματος στην περιοχή Διακοφτό-Κουμπάρα του Δήμου Ίου με την υπ’αριθμόν 38753/1216/8.8.2014 κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Τουρισμού.
Υπαγωγή σε κρατική ενίσχυση επενδυτικού σχεδίου της «ΝΕΡΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε.»:
Με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 51998/ΥΠΕ/6/00210/Σ/Ν.3908/2011/ 20-10-2014 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας εγκρίθηκε η υπαγωγή στις διατάξεις του Ν.3908/2011, όπως ισχύει, και ειδικότερα στην κατηγορία της Περιφερειακής Συνοχής των Γενικών Επενδυτικών Σχεδίων του άρθρου 6 αυτού, επενδυτικού σχεδίου (1ης περιόδου 2014) της επιχείρησης ΝΕΡΟ ΑΝΩΝΥΜΗ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ με δ.τ. ΝΕΡΟ Α.Ε.
Σκοπός: Ίδρυση νέας ξενοδοχειακής μονάδας 5 αστέρων 240 κλινών (ΚΑΔ 2008 κύριου κλάδου δραστηριότητας: 55.10.10.03) στη θέση ΙΟΣ ΚΥΚΛΑΔΩΝ, του Δήμου ΙΗΤΩΝ, της Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (Νομός Κυκλάδων).
Ποσό: Συνολικό επιλέξιμο κόστος επένδυσης ίσο με δεκαοκτώ εκατομμύρια πεντακόσιες έντεκα χιλιάδες εννιακόσια σαράντα τέσσερα ευρώ και πενήντα λεπτά (18.511.944,50 ευρώ) και ενισχυόμενο κόστος ίσο με δεκαοκτώ εκατομμύρια τετρακόσιες ογδόντα εννέα χιλιάδες τριακόσια δεκαεπτά ευρώ και ογδόντα πέντε λεπτά (18.489.317,85 ευρώ). Η συνολική ενίσχυση ανέρχεται σε έξι εκατομμύρια τετρακόσιες εβδομήντα μία χιλιάδες διακόσια εξήντα ένα ευρώ και είκοσι πέντε λεπτά (6.471.261,25 ευρώ), ήτοι ποσοστό 35,00% του ενισχυόμενου κόστους και χορηγείται με τη μορφή της επιχορήγησης.
Υπαγωγή σε κρατική ενίσχυση επενδυτικού σχεδίου της «Ζilveren ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΙΚΕ».
Η εταιρία αυτή έλαβε πρόσφατα επιδότηση για κατασκευή ξενοδοχείου κατηγορίας πέντε αστέρων στην περιοχή του Μυλοπότα Ίου με την υπ’ αρ. πρωτ. 2280/694/Α3/05-04-2019 απόφαση. Σε αυτό το πλαίσιο έχει εκδοθεί η υπ’αριθμ. 16051/06.02.2019 οικοδομική άδεια με σκοπό την «Ανέγερση ξενοδοχείου κατηγορίας 5 αστέρων με κολυμβητικές δεξαμενές και υπόγεια» στην περιοχή Μυλοπότας της νήσου Ίου. Ως κύριος του έργου εμφανίζεται η εταιρία με την επωνυμία ΖΙLVEREN IOS.
Συμπέρασμα
Σύμφωνα με τα παραπάνω, στην Ίο πρόκειται να λειτουργήσουν σύντομα έξι νέα ξενοδοχεία κατηγορίας πέντε αστέρων και ένα σύνθετο τουριστικό κατάλυμα. Οι στρατηγικές επενδύσεις υπό έγκριση από την Διυπουργική Επιτροπή συμπεριλαμβάνουν άλλα δύο τουριστικά καταλύμματα στην περιοχή Παπάς – Λουκάς – Μανούσου – Πέτη – Χαμουχάδες.
Οι τουριστικές μονάδες αυτές θα προστεθούν στα τέσσερα ξενοδοχεία κατηγορίας πέντε αστέρων τα οποία λειτουργούν ήδη, ήτοι–τα “Liostasi Hotel & Suites”, “Αgalia Luxury Suites”, “Calilo” και “Ios Palace”.
Παράρτημα Β: Χάρτης της Ίου και οδικό δίκτυο
Η Ίος έχει έκταση 108 τετραγωνικά χλμ. με σχετικές διαστάσεις, μήκος 17 χλμ. και πλάτος 7,5 χλμ. Η απόσταση από τον Πειραιά είναι 108 ναυτικά μίλια. Η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία, είναι πολύ συχνή με τον Πειραιά, τη Ραφήνα και τα γύρω νησιά.
Στην απογραφή του 2011 η Ίος είχε πληθυσμό 2.030 άτομα. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Χώρα. Άλλοι οικισμοί στο νησί είναι οι Όρμος, Επάνω Κάμπος και Μυλοπότας, καθώς και οι Ψάθη, Αγία Θεοδότη και Μαγγανάρι. Οι τελευταίοι τρεις οικισμοί έχουν ελάχιστα σπίτια.
Η Ίος διαθέτει 86 χλμ. ακτογραμμής, εκ των οποίων τα 32 χλμ. είναι αμμουδιές
Το οδικό δίκτυο είναι περιορισμένο όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη. Καλύπτει τις παραλίες στις περιοχές Όρμος, Ψάθη, Αγία Θεοδότη, Μυλοπότας, Μαγγανάρι, και Κουμπάρα. Οι δρόμοι πρόσβασης στενεύουν κοντά στις παραλίες, και ο χώρος στάθμευσης είναι περιορισμένος. Οι υπόλοιπες παραλίες στο νησί είναι προσβάσιμες με μονοπάτια ή καράβι.
Επειδή η Ίος δεν έχει οδικό δίκτυο κατάλληλο για την κλίμακα των επενδύσεων που προωθούνται, λαμβάνονται πρωτοβουλίες από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές που ξεπερνούν τα όρια της νομιμότητας για να μπορέσουν να αναδείξουν τα τουριστικά καταλύματα που σχεδιάζουν.
Για παράδειγμα στην περιοχή Ράχες Παππά της Ίου έχει οικοδομηθεί το ξενοδοχείο κατηγορίας πέντε αστέρων Calilo το οποίο και λειτουργεί εδώ και ένα περίπου έτος σε περιοχή εκτός σχεδίου πόλεως. Όπως μπορεί να δει κανείς και από τον ιστότοπό του, πρόσβαση φέρεται να υπάρχει με ελικόπτερο ή μέσω κάποιου δρόμου, ο οποίος δεν υφίσταται στο επίσημο οδικό δίκτυο του νησιού. Το ξενοδοχείο συνδέθηκε με το οδικό δίκτυο του νησιού με κατασκευή οδού 3.850 μέτρων που κατασκευάσθηκε άγνωστο από ποιους μετά από δωρεές της επιχείρησης που διοικεί το ξενοδοχείο αυτό στο Δήμο Ιητών. Η σύνδεση αυτή έγινε μετά την έκδοση της οικοδομικής του άδειας και τη συνολική οικοδόμηση του ξενοδοχείου. Ουδείς μπορεί να εξηγήσει πώς αδειοδοτήθηκε τέτοια μονάδα χωρίς πρόσβαση σε οδικό δίκτυο. Περαιτέρω δε, και σε συνέχεια της παραπάνω πρακτικής, κατά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο του 2020 παρατηρήθηκε η ασφαλτόστρωση χωματοδρόμου, ήδη διανοιχθέντος από το 2018, ο οποίος οδηγεί και πάλι από το ξενοδοχείο Calilo (περιοχή Κάμπος – Παππά) στον γειτονικό όρμο Τρεις Κλησσιες.
Το σωματείο «Σώστε την Ίο (Save Ios)», ευλόγως διερωτώμενο σχετικά με την επιλογή τέλεσης των εργασιών κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού, απηύθυνε αίτηση χορήγησης των αδειών διάνοιξης και ασφαλτόστρωσης του εν λόγω δρόμου προς τον Δήμο Ιητών, για να λάβει την απάντηση ότι στις υπηρεσίες του Δήμου δεν υπάρχουν οι εν λόγω άδειες. Ταυτόχρονα, η αίτηση παραπέμφθηκε από τον Δήμο στις αρμόδιες υπηρεσίες, από τις οποίες ωστόσο δεν έχουμε λάβει ακόμα απάντηση.
Παράρτημα Γ: Ύδρευση
Κύρια συμβολή στην κάλυψη των αναγκών της Ίου σε νερό αποτελεί το φράγμα του Μυλοπότα το οποίο κατασκευάστηκε το 1995 με χρηματοδότηση του Υπουργείου Γεωργίας, αρχικής προβλεπόμενης χωρητικότητας 300.000m3 που όμως περιορίστηκαν στα 240.000m3 για λόγους ασφαλείας (ωφέλιμος όγκος 215.000m3). Η λεκάνη απορροής του φράγματος συνήθως κάθε χρόνο γεμίζει, κυρίως μετά από δύο-τρεις έντονες βροχοπτώσεις.
Υπάρχουν επίσης ενεργές πέντε Δημοτικές γεωτρήσεις, με συνολικά προτεινόμενη άντληση τα 235m3/ημέρα, καθώς και πάνω από 35 ιδιωτικές γεωτρήσεις. Ορισμένες από τις τελευταίες καλύπτουν αρδευτικές ανάγκες, η πλειοψηφία όμως καλύπτει ανάγκες τουριστικών μονάδων. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι με το υπ’ αριθμ. Πρωτ. 29756/22.05.2017 έγγραφο της Διεύθυνσης Υδάτων Νοτίου Αιγαίου χορηγήθηκε στην εταιρία «LUCAS A.E.», η οποία διαχειρίζεται το ξενοδοχείο Calilo στην περιοχή Κάμπος Παππά, άδεια αρδευτικής χρήσης νερού στην εν λόγω περιοχή. Επιπλέον με το υπ’ αριθμ. Πρωτ. 31402/30.05.2018 έγγραφο της ίδιας υπηρεσίας δίνεται στην ίδια εταιρία άδεια εκτέλεσης έργου αξιοποίησης υδάτινων πόρων. Οι άδειες αυτές αναφέρονται στην προσφάτως ανεγερθείσα ξενοδοχειακή μονάδα του Calilo, για την υδροδότηση της οποίας δεν υπάρχει επαρκής πληροφόρηση. Το σωματείο «Σώστε την Ίο (Save Ios)» έχει ήδη καταθέσει αίτηση πρόσβασης στα έγγραφα προς την παραπάνω υπηρεσία, προκειμένου να λάβει πλήρη ενημέρωση σε σχέση με την υδροδότηση του ξενοδοχείου Calilo.
Μικρές πηγές που ποτίζουν περιβόλια υπάρχουν στην Ψάθη, στον Κάλαμο, στον Άγιο Δημήτριο, και στο Πλακωτό. Οι υδροληψίες εμφανίζουν κόπωση και ποιοτική υποβάθμιση κατά την διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου. Οι ανάγκες σε νερό στο νησί έχουν έλλειμμα και οποιαδήποτε προσπάθεια ανάπτυξης πρωτοβουλιών στον πρωτογενή τομέα θα πρέπει να συνδυαστεί με έργα υποδομής για την κάλυψή τους.
Το δίκτυο ύδρευσης είναι πολύ παλιό. Εξαιτίας της παλαιότητας, πολλές φορές το διαθέσιμο νερό δεν μπορεί να φτάσει σε ορισμένες περιοχές, όπως αυτή του Επάνω Κάμπου, με αποτέλεσμα τα σπίτια στις εν λόγω περιοχές να χρησιμοποιούν στέρνες για την ύδρευσή τους. Το νερό που παράγεται από μονάδα αφαλάτωσης που λειτουργεί από το 2001 με δυναμικότητα 1.000m3/ημέρα, αν και πληροί τις προδιαγραφές για πόσιμο, διατίθεται στο δίκτυο για άλλες χρήσεις και όχι ως πόσιμο.
Παράρτημα Δ: Τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
Το Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (Τ.Ι.Φ.Κ.) είναι ένας τόπος που διακρίνεται για την αισθητική του αξία και παραμένει σε αξιόλογο βαθμό φυσικός, αν και συχνά είναι δομημένος. Το μέγεθός του έχει οριστεί με ανθρώπινα μέτρα και δεν υπερβαίνει τη δυνατότητα πεζοπορίας μιας μέρας, εκτός ειδικών εξαιρέσεων. Συχνά τα Τ.Ι.Φ.Κ περιλαμβάνουν παραδοσιακούς οικισμούς, αρχαιολογικούς ή ιστορικούς χώρους. Τα κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης των Τ.Ι.Φ.Κ συνδέονται με φυσικά και οικολογικά χαρακτηριστικά, όπως το ανάγλυφο, η βλάστηση και η χλωρίδα, η παρουσία πανίδας, τα νερά, οι μετεωρολογικές συνθήκες, η πανοραμική θέα και με ανθρωπογενή χαρακτηριστικά, όπως η ύπαρξη μνημείων, η ιστορική αναφορά, ο παραδοσιακός χαρακτήρας, οι χρήσεις γης. Ο υφιστάμενος κατάλογος Τ.Ι.Φ.Κ αποτελεί το προϊόν σχετικού ερευνητικού προγράμματος που ανέθεσε το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε στο Ε.Μ.Π και μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει κάποιο πλαίσιο θεσμικής προστασίας τους. Η νήσος Ίος έχει χαρακτηρισθεί στο σύνολό της ως Τ.Ι.Φ.Κ. από το 1977.
Ειδικότερα σύμφωνα με υπουργική απόφαση δημοσιευμένη στο ΦΕΚ 763/Β/1977, η Ίος έχει χαρακτηρισθεί ολόκληρη ως περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δυνάμει του ν. 1469/50 περί προστασίας οικοδομημάτων και έργων τέχνης μεταγενέστερων του 1830.
Η σημασία του χαρακτηρισμού αυτού είναι ιδιαίτερη και επάγεται έννομες συνέπειες για ολόκληρο το νησί καθώς απαιτείται τήρηση ειδικής διαδικασίας για την αδειοδότηση κάθε επένδυσης που θα γίνει στο νησί χωρίς να τίθεται ζήτημα γειτνίασης καθώς όλο το νησί έχει χαρακτηρισθεί ως τέτοιο. Ειδικότερα, ο χαρακτηρισμός οιασδήποτε περιοχής ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, συνεπάγεται την υπαγωγή αυτής στις προστατευτικές διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου (ν. 3028/2002). Κατά τα προβλεπόμενα στον εν λόγω νόμο, για την εκτέλεση ενός έργου σε περιοχή χαρακτηρισμένη ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, ήτοι και στο νησί της Ίου, απαιτείται πριν από κάθε άλλη ενέργεια η έγκριση του αρμόδιου Υπουργού Πολιτισμού. Σημειωτέον δε ότι η έγκριση αυτή αποτελεί προαπαιτούμενο όρο ακόμα και για την παραδεκτή υποβολή πρότασης εκ μέρους του φορέα υλοποίησης ενός έργου για την ένταξη του έργου σε επιχειρησιακό πρόγραμμα υλοποίησης συγχρηματοδοτούμενων έργων ή και σε οποιοδήποτε χρηματοδοτούμενο από εθνικούς πόρους πρόγραμμα.
Τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι για οποιαδήποτε ενέργεια που πρόκειται να υλοποιηθεί στο νησί της Ίου, είναι απαραίτητη το πρώτον η παραπάνω έγκριση, η έλλειψη της οποίας επισύρει ποινή ακυρότητας οιασδήποτε άδειας εξεδόθη μετέπειτα. Είναι, επομένως, αμφίβολο εάν υπάρχει η έγκριση αυτή στις περιπτώσεις των εγκρίσεων υπαγωγής των επενδυτικών σχεδίων σε κρατικές ενισχύσεις, όπως παρουσιάσθηκαν αμέσως ανωτέρω. Άλλωστε, εύλογα διερωτώμεθα εάν η εν λόγω έγκριση υπήρχε στις περιπτώσεις των ξενοδοχειακών μονάδων που ήδη λειτουργούν στο νησί.
Παράρτημα Ε: Αρχαιολογικοί χώροι
Ιστορία και αρχαιότητες
Τα πρωιμότερα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας που επισημάνθηκαν ως σήμερα στο νησί της Ίου προέρχονται από τη θέση Σκάρκος. Εκεί περισυνελέγη επιφανειακή κεραμεική που χρονολογείται στη μετάβαση από την Πρωτοκυκλαδική Ι στην Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδο (ομάδα Κάμπου, 2.800 – 2.700 π.Χ.). Ο αρχαιολογικός χώρος του Σκάρκου φιλοξενεί έναν από τους σημαντικότερους Πρωτοκυκλαδικούς οικισμούς. ΄Εχει λάβει βραβείο πολιτιστικής κληρονομίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς οι εργασίες συντήρησης δεν έχουν αλλοιώσει την εμφάνισή του.
Κατά τις επόμενες περιόδους (Πρωτοκυκλαδική ΙΙ, 2.700 – 2.200 π.Χ.) που οι επικοινωνίες στο Αιγαίο βρίσκονται στο αποκορύφωμα τους, η Ίος εμφανίζεται ακμαία και πυκνοκατοικημένη. Οικισμοί εντοπίστηκαν κυρίως σε ακρωτήρια και υψώματα σε παράλιες θέσεις, όπως η Αγία Θεοδότη, η Ψάθη και οι Πλάκες στα ανατολικά, το Μαγγανάρι στα νότια και ο Σκάρκος στα δυτικά, όπου βρίσκεται ο μεγαλύτερος και πιο σημαντικός οικισμός του νησιού. Τα νεκροταφεία των οικισμών αυτών ταυτίστηκαν επίσης. Παράλληλα όμως επισημάνθηκαν νεκροταφεία, με πιο σημαντικό εκείνο στη θέση Πλακωτός στα βόρεια του νησιού, οι οικισμοί των οποίων παραμένουν ακόμη άγνωστοι.
Σύμφωνα με τα νομισματικά και επιγραφικά δεδομένα στην Ίο λατρεύονταν ο Ζευς Πολιεύς, η Αθηνά Πολιάς, ο Πύθιος Απόλλων, ο Σωτήρ Απόλλων, η χθόνια θεότητα της βλάστησης (Φυτάλμιος) και η Ίσις.
Ερείπια ναϊκών οικοδομημάτων υπάρχουν στις παραθαλάσσιες θέσεις Ψάθη και Αγία Θεοδότη στα ανατολικά του νησιού. Σε άλλες θέσεις στο εσωτερικό ή τα παράλια του νησιού, σε κορυφές κατάλληλες για παρατηρητήρια, είναι ορατά τα ερείπια κυκλικών ή τετράγωνων πύργων (Μερσυνιά, Ψαρόπυργοςκτλ) ενώ στη θέση Ελληνικά στον Επάνω Κάμπο υψώνεται ελληνιστικό διώροφο κτίριο αγροτικού χαρακτήρα σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης. Στη θέση Μαγαζιά, στα βόρεια, σώζονται τα ερείπια παραλιακής ρωμαϊκής κώμης ενώ στην Ψάθη και την Αγία Θεοδότη υπάρχουν λείψανα ρωμαϊκών υδραγωγείων [Μάρθαρη, 1999].
Ο οχυρωμένος οικισμός Παλαιόκαστρο πάνω σε κατακόρυφο λόφο της βόρειας Ίου παρουσιάζει βυζαντινά στοιχεία και πιθανολογείται ότι κτίσθηκε επί Κομνηνών [Σπαρτίνου, 2004].
Χαρακτηρισμένοι αρχαιολογικοί χώροι
Από τον «Πρότυπο Χωροταξικό Σχεδιασμό της Νήσου Ίου», ο οποίος εκπονήθηκε το 2010 από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο με επιστημονικό υπεύθυνο της έρευνας τον Ομότιμο Καθηγητή, Ιωσήφ Στεφάνου, προκύπτουν οι εξής χαρακτηρισμένοι αρχαιολογικοί χώροι: 1. Μαγαζιά, 2. Ψαρόπυργος, 3. Αγία Θεοδότη, 4. Γεφύρια Αγίας Θεοδότης, 5. Παλαιόκαστρο,6. Ψάθη και Ψαθονήσι, 7. Πλάκες, 8. Μαγγανάρι, 9. Μερσύνια, 10. Μυλοπότας, 11. Αρχαία Πόλη (Χώρα Ίου), 12. Παντανασσιά, 13. Σκάρκος, 14. Ελληνικά, στη ζώνη Β των οποίων επιτρέπεται η δόμηση μετά από έγκριση της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Έγκριση της ως άνω υπηρεσίας απαιτείται επίσης για τη δόμηση σε ακτίνα 50 μέτρων γύρω από 11 ανεμόμυλους και από μία δεξαμενή στην περιοχή Μύλων πλησίον της Χώρας, καθόσον οι ανεμόμυλοι και η δεξαμενή έχουν χαρακτηρισθεί επίσης.
Ακόμα, δεκαεννέα ναοί έχουν χαρακτηρισθεί ως προστατευτέα μνημεία με υπουργικές αποφάσεις. Πρόκειται για τους ναούς: Αγ. Γεωργίου (Κάστρο Χώρας), Παναγίας «Καθολικής» (Χώρα), Παναγίας Γκρεμιώτισσας (Χώρα), Αγ. Ιωάννη Προδρόμου (Χώρα), Αγ. Αικατερίνης (Χώρα), Αγ. Νικολάου «του Λαζάρου» (Χώρα), Ζωοδόχου Πηγής ή Χρυσοπηγής (Χώρα), Αγ. Νικολάου – Αγ. Βαρβάρας Ευαγγελισμού (Χώρα), Αγ. Νικολάου (Κάστρο), Αγ. Γεωργίου (Χώρα), Σταυρού (Χώρα), Φανερωμένης (Χώρα), Αγ. Βασιλείου (Χώρα), Αγ. Κυριακής – Αγ. Ανδρέα (Χώρα), Αγ. Ιωάννη Θεολόγου και Αγ. Παντελεήμονα (Χώρα), Ταξιαρχών ή Θεοσκέπαστης (Χώρα), Εισοδίων-Μετόχι (Χώρα), Αγ. Γεωργίου (Γιαλός) και Αγ. Ειρήνης (Γιαλός).
Παράρτημα Ζ: Άλλες προστατευόμενες περιοχές
Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ)
Σύμφωνα με το Ν. 2637/98 (ΦΕΚ 200Α’/27.08.1998), τα καταφύγια θηραμάτων μετονομάστηκαν σε «Καταφύγια Άγριας Ζωής». Καταφύγια Άγριας Ζωής (Κ.Α.Ζ) χαρακτηρίζονται φυσικές περιοχές (χερσαίες, υγροτοπικές ή θαλάσσιες) που έχουν ιδιαίτερη σημασία ως σημαντικοί τόποι ανάπτυξης της άγριας χλωρίδας ή ως βιότοποι αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών της άγριας πανίδας, ή ως περιοχές αναπαραγωγής ψαριών και συγκέντρωσης γόνου, ή, τέλος, ως σημαντικοί θαλάσσιοι οικότοποι.
Με βάση το Ν. 3937/11 (ΦΕΚ 60Α’/31.03.11) στη νήσο Ίο έχει θεσμοθετηθεί ένα Κ.Α.Ζ στην περιοχή Ανεμόμυλοι-Ψάθη-Κάλαμος-Προφ. Ηλίας (Ίου) – (ΦΕΚ 600Β’/1976.)
Σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της Ελλάδας (ΙΒΑ)
Η Ίος ανήκει στη Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (Σ.Π.Π – ΙΒΑ) με κωδικό GR157, ονομασία «Νησιωτικό σύμπλεγμα Ίου – Σίκινου – Φολέγανδρου» και έκταση 190.000 στρ. Τα 37.000 στρ. της Σ.Π.Π αποτελούν ΚΑΖ (Ανεμόμυλοι-Ψαθοκάλαμος-Πρ. Ηλίας Ίου), τα 4.000 στρ ΚΑΖ (Ραχίδια-Τρύπαλες / Φολέγανδρος) και τα 70.110 στρ. της περιοχής καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας «ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΗ ΣΙΚΙΝΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ (GR4220004)» Σύμφωνα με το Δελτίο της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας, η περιοχή περιλαμβάνει νησιά στις Νότιες Κυκλάδες που καλύπτονται από θαμνώνες και γειτονικές βραχονησίδες.
Η περιοχή είναι σημαντική για αναπαραγόμενα θαλασσοπούλια και αρπακτικά, όπως: Athene noctua (Κουκουβάγια), Buteo rufinus (Αετογερακίνα), Hieraaetus fasciatus (Σπιζαετός), Emberiza caesia (Σκουρόβλαχος), Falco peregrinus (Πετρίτης) και Puffinus yelkouan (Μύχος). Οι κύριες απειλές είναι η αλιεία – υδατοκαλλιέργειες (μέτρια), εξορυκτικές δραστηριότητες – μεταλλεία (χαμηλή), ανάπτυξη σε υποδομές (υψηλή), τουρισμός – αναψυχή (μέτρια), μη αειφορική εκμετάλλευση (υψηλή).
Υγρότοποι
Στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 100 υγρότοποι εθνικής σημασίας. Οι μικροί υγρότοποι με επιφάνεια έως 80 στρέμματα, εντάσσονται πλέον στις προστατευόμενες περιοχές από την ισχύουσα εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία, μέσω του άρθρου 13 του Ν. 3937/11 (ΦΕΚ 60Α’). Στη νήσο Ίο εντοπίζονται τόσο μικροί όσο και μεγαλύτεροι υγρότοποι, κυρίως στο ανατολικό και νότιο τμήμα του νησιού.
Με το προεδρικό διάταγμα της 12-06-12 (ΦΕΚ 229 ΑΑΠ 19.06.2012): «Έγκριση καταλόγου μικρών νησιωτικών υγροτόπων και καθορισμός όρων και περιορισμών για την προστασία και ανάδειξη τους», έχει εγκριθεί ο κατάλογος μικρών νησιωτικών υγροτόπων και έχει γίνει καθορισμός όρων και περιορισμών για την προστασία και την ανάδειξή τους. Πιο συγκεκριμένα, ορίζονται δραστηριότητες που επιτρέπονται και απαγορεύονται εντός των ορίων των συγκεκριμένων υγροτόπων και θέτονται όροι, περιορισμοί, γενικές και ειδικές διατάξεις που ισχύουν για αυτούς.
Μέσω του παραπάνω προεδρικού διατάγματος – θεσμοθετήθηκε η προστασία σε πέντε υγρότοπους της Ίου, οι οποίοι εντοπίζονται στο Α – ΝΑ τμήμα της και είναι:
1. Έλος όρμου Μαγγανάρι Κωδικός: Y422IOS004 – Τύπος: Παράκτιος – Έκταση: 25.638,6m2.
2. Έλος Αγίας Θεοδότης Κωδικός: Y422IOS006 – Τύπος: Παράκτιος – Έκταση: 56.846,8m2.
3. Έλος Καλάμου Κωδικός: Y422IOS002 – Τύπος: Παράκτιος – Έκταση: 10.709m2.
4. Έλος Παππά Κωδικός: Y422IOS003 – Τύπος: Παράκτιος – Έκταση: 5.235,22m2.
5. Έλος Πλακών Κωδικός: Y422IOS007 – Τύπος: Παράκτιος – Έκταση: 2.113,97m2.
Οι νησιωτικοί υγρότοποι είναι πραγματικές οάσεις ζωής, καθώς αποτελούν περιοχές υψηλής βιοποικιλότητας, απαραίτητες ενδιάμεσες στάσεις για εκατομμύρια μεταναστευτικά πουλιά και καταφύγια για αυτά που διαχειμάζουν, ενδείκτες της επάρκειας και της κατάστασης του νερού στα νησιά, και, εν τέλει, ένα μοναδικό περιουσιακό στοιχείο για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι περισσότεροι από αυτούς τους υγρότοπους, είναι υποβαθμισμένοι και εξακολουθούν να υποβαθμίζονται κυρίως λόγω εκχερσώσεων, επιχωματώσεων, δόμησης, διάνοιξης δρόμων, και περιορισμού ή αποστέρησης της τροφοδοσίας τους με νερό.
Οι ισχυρές πιέσεις από την ανάπτυξη τουριστικών καταλυμάτων είναι μία από τις κυριότερες αιτίες υποβάθμισής τους. Άλλωστε, όπως θα δούμε αμέσως κατωτέρω, στην Ίο υπάρχουν περιπτώσεις επιβολής προστίμων σε τουριστικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο νησί, λόγω εργασιών που πλήττουν κάποιους από τους ως άνω χαρακτηρισμένους υγροτόπους (Παράρτημα Η).
Παράρτημα Η: Περιβαλλοντικές καταστροφές και πρόστιμα
Περιοχή «Ράχες Παππά»
Στην περιοχή «Ράχες Παππά» της Ίου έχει οικοδομηθεί το ξενοδοχείο κατηγορίας πέντε αστέρων, με την επωνυμία Calilo. Στο κομμάτι της περιοχής κοντά στην θάλασσα υπήρχε προστατευόμενος υγρότοπος, ο οποίος τροφοδοτούταν από ρέματα που ερχόταν από τις γύρω βουνοπλαγιές. Ο υδροβιότοπος αυτός έχει πλέον ουσιαστικά καταστραφεί, και ρέματα που τον τροφοδοτούσαν έχουν επιχωματωθεί. Η περιοχή του υγρότοπου και των ρεμάτων έχει μετατραπεί σε χώρο του ξενοδοχείου.
Οι παρακάτω φωτογραφίες αναδεικνύουν το μέγεθος της καταστροφής, συγκρίνοντας την περιοχή το 2002 και το 2018. Ο υδροβιότοπος και τα ρέματα δεν υφίστανται πλέον.
Για τις καταστροφές αυτές έχουν επιβληθεί πρόστιμα ως αναφέρονται παρακάτω.
1. Με την υπ’ αριθμ. 84315/3180/3.11.2015 απόφαση του Αντιπεριφερειάρχη αποφασίστηκε η επιβολή διοικητικών κυρώσεων στην εταιρία «SHARIVANLIMITED» (άμεση αποκατάσταση σημείων επεμβάσεων και πρόστιμο της τάξης των 2.000 ευρώ), για την εκχέρσωση και επιχωμάτωση υγροτόπου, καθώς και για την αλλοίωση μικρού ρέματος. Η «SHARIVANLIMITED» άσκησε προσφυγή, η οποία ωστόσο απορρίφθηκε. (ΑΔΑ: ΩΩΓ6ΟΡ1Ι-ΨΓ5).
2. Με την υπ’ αριθμ. Πρωτ. 23828/290/10.03.2017 απόφαση του Αντιπεριφερειάρχη Κυκλάδων, επιβλήθηκε διοικητικό πρόστιμο της τάξης των 13.650 ευρώ στους: α) οικογένεια Άγγελου Μιχαλόπουλου και Βασιλικής Πετρίδου μετά των μελών της (Αντώνιος Μιχαλόπουλος, Έρρικα Μιχαλοπούλου, Ζωή Μιχαλοπούλου, Άρια Μιχαλοπούλου, Μελίσσα Μιχαλοπούλου), β) εταιρεία «SHARIVANLIMITED», γ) Αντώνιο Μπουζαλάκο και δ) εταιρεία «LUCASA.E.», γιατί κατά την αυτοψία που πραγματοποιήθηκε στις 16.10.2013 στην περιοχή «Ράχες Παππά» της νήσου Ίου, σε ιδιοκτησίες των ανωτέρω διαπιστώθηκε να έχουν λάβει χώρα εργασίες κατά παράβαση της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα επρόκειτο για διάνοιξη νέας οδού με κατεύθυνση προς την κοίτη του ομώνυμου ρέματος και ολίσθηση μέρους των υλικών εκσκαφής εντός της κοίτης του ρέματος και για επεμβάσεις εντός του οριοθετημένου υγροτόπου (ΑΔΑ: ΩΠ597ΛΞ-3ΑΜ).
3. Με την 2643/2010 πράξη ταμειακής βεβαίωσης του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Γλυφάδας, βεβαιώθηκε σε βάρος του Άγγελου Μιχαλόπουλου, οφειλή του από πρόστιμο ύψους 150.000 ευρώ, που του επιβλήθηκε με την 6341/4160/26-4-2010 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Το παραπάνω πρόστιμο επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα για παράβαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και ειδικότερα κατόπιν μη συμμόρφωσης και εν συνεχεία παράβασης που αφορά τη διάνοιξη χωμάτινης οδού περίπου 600 μέτρων, επεμβάσεις επί διερχόμενου ρέματος και διαμορφώσεις στην περιοχή Κάλαμος, στη θέση «Π.» Δήμου Ιητών Κυκλάδων, σύμφωνα με τα άρθρα 28-30 ν.1650/86 και το άρθρο 4 του ν.3010/2002. Την ως άνω οφειλή κλήθηκε να καταβάλει ο αιτών με την 3050/28-5-2010 ατομική ειδοποίηση του ίδιου Προϊσταμένου.
Περιοχή «Κουμπάρα-Διακοφτό»
Στην περιοχή «Κουμπάρα – Διακοφτό» της Ίου έχει αδειοδοτηθεί σύνθετο τουριστικό κατάλυμμα από την εταιρεία 105 Α.Ε. Το Διακοφτό είναι βραχονησίδα που συνδέονταν με το κύριο μέρος της Ίου με στενή λωρίδα από βράχια. Στο σημείο της σύνδεσης υπάρχει παραλία η οποία ονομάζεται Κουμπάρα. Η αδειοδότηση συμπεριλαμβάνει κατασκευές στην βραχονησίδα και στον χώρο πίσω από την παραλία. Επιτρέπει επίσης την κατασκευή γέφυρας που να συνδέει την βραχονησίδα με την παραλία, κάτι που δεν φαίνεται συμβατό με Κυκλαδίτικο τοπίο.
Οι εργασίες στην περιοχή έχουν σταματήσει μέχρι να εκδικαστεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας αίτηση ακύρωσης της άδειας. Στο μεταξύ, αυτοψίες των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος έχουν καταδείξει πλήθος παρανομιών.
1. Με έκθεση ημερομηνίας 01-11-2016 και Αριθ. Πρωτ. οικ. 2434 διαπιστώνονται παραβάσεις που αφορούν την έκταση της γέφυρας σύνδεσης, την έκταση των γύρω κατασκευών και απόστασή τους από τη θάλασσα, την εκχέρσωση ρεμάτων και αλλοίωση μορφολογίας του τοπίου, την άνευ άδειας διάνοιξη οδού εντός ζώνης αιγιαλού και παραλίας, τη φύτευση δέντρων ξενικού είδους, την κατασκευή κτισμάτων χωρίς άδεια δόμησης, την παρεμπόδιση ελέγχου, και άλλες. Οι παραβάσεις έχουν βεβαιωθεί με την πράξη βεβαίωσης παράβασης ημερομηνίας 24-08-2017 και Αριθ. Πρωτ. οικ 1485. Για τις παραβάσεις θα λάβει χώρα ποινική δίκη στη Νάξο στις 8 Ιουλίου 2020.
2. Με έκθεση ημερομηνίας 16-04-2019 και Αριθ. Πρωτ. οικ. 50425/1001 διαπιστώνονται παραβάσεις παρόμοιες με την προηγούμενη έκθεση — αυθαίρετα κτίσματα στην ζώνη του αιγιαλού και της παραλίας, αυθαίρετοι δρόμοι, αλλοίωση μορφολογίας του τοπίου, φύτευση δέντρων ξενικού είδους, κλπ.
Οι παρακάτω φωτογραφίες δίνουν μια ιδέα της αλλοίωσης του τοπίου. Η πρώτη φωτογραφία είναι από το 2014, πριν να κατασκευαστεί η γέφυρα. Η δεύτερη δείχνει την κατασκευή της γέφυρας, η οποία αποτελείται μάλιστα από δύο τμήματα, και έχει θεμελίωση με μπετό κάτω από την αμμουδια. Η τρίτη φωτογραφία δείχνει την βραχονησίδα Διακοφτό με μεγάλο αυθαίρετο κτίσμα σε ισοπεδωμένο τμήμα της πάνω στην κορυφογραμμή. Η σύνδεση με την παραλία Κουμπάρα φαίνεται στο βάθος της φωτογραφίας.
Παράρτημα Θ: Σωματεία “Σώστε την Ίο” (Save Ios) και “Σύνδεσμος Ιητών”
Με την υπ’ αριθμ. 74/2020 διάταξη του Ειρηνοδικείου Αθηνών, έγινε δεκτή η αίτηση ίδρυσης του μη κερδοσκοπικού σωματείου «ΣΩΣΤΕ ΤΗΝ ΙΟ (SAVE IOS)». Οι σκοποί του σωματείου, όπως περιγράφονται στο άρθρο 2 του Καταστατικού του είναι: α) η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Ίου, των παραδοσιακών οικισμών και μνημείων της, και της Αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της, λαμβάνοντας υπόψη την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις διεθνείς συμβάσεις για τη προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, β) η διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες της Ίου, καθώς και η προστασία του αιγιαλού, των παραδοσιακών μονοπατιών, και των κοινοχρήστων εν γένει χώρων του νησιού από κάθε είδους καταπατήσεις και παράνομες χρήσεις, γ) η προώθηση έργων αποκατάστασης του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου της Ίου που έχει υποβαθμιστεί από παράνομες ενέργειες ιδιωτικών ή κρατικών φορέων με την εκπόνηση μελετών αποκατάστασης και με αξιώσεις αποζημιώσεων για την εξασφάλιση των απαραίτητων χρηματοδοτήσεων προς υλοποίηση των έργων αυτών, δ) η μελέτη των εν γένει προβλημάτων της Ίου και των κατοίκων της, μόνιμων ή θερινών, και η αντιμετώπισή τους και την ανάδειξη της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και της σύμφωνης με τη φυσιογνωμία του νησιού οικονομικής ανάπτυξης εν γένει, ε) η συμμετοχή στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της Ίου, στ) η προώθηση εκδηλώσεων, πνευματικών, μουσικών, και αθλητικών με στόχο την τουριστική προβολή και συμμετοχή της Ίου στα διεθνή πολιτιστικά δρώμενα, ζ) η καταπολέμηση της διαφθοράς στις δημόσιες υπηρεσίες της χώρας σε θέματα που αφορούν την περιβαλλοντική και οικιστική υποβάθμιση της Ίου.
Στα πλαίσια των παραπάνω σκοπών του, το σωματείο «Σώστε την Ίο (Save Ios)» έχει ήδη προβεί σε ενέργειες, οι οποίες αποσκοπούν μέχρι στιγμής στην συγκέντρωση πληροφοριών για όλα τα παραπάνω ζητήματα. Ειδικότερα, έχει καταθέσει αιτήσεις πρόσβασης στα έγγραφα προς τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ίου, της Θήρας, αλλά και της Σύρου, ζητώντας τις οικοδομικές και περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, τόσο για τις ήδη υπάρχουσες ξενοδοχειακές μονάδες, όσο και για αυτές που πρόκειται να ανεγερθούν και βρίσκονται σε γνώση του σωματείου. Επιπλέον, έχει υποβάλει αναφορές, τόσο προς την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όσο και προς την Ανεξάρτητη Αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη, στις οποίες θίγει το ζήτημα της παράνομης οδοποιίας στο νησί.
Το Σωματείο με την επωνυμία «ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΙΗΤΩΝ» ιδρύθηκε το 1924 με αριθμό Μητρώου 1286 και Απόφαση Αναγώρισης 692/1924. Ο Σύνδεσμος δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα και πρώτος σκοπός του στο άρθρο 2 του καταστατικού του είναι η επικοινωνία και αλληλοΰποστήριξη των μελών του, η διατήρηση των ηθών, εθίμων και παραδόσεων της Ίου, η συμβολή στην αντιμετώπιση και επίλυση τοπικών προβλημάτων και η επαγρύπνηση για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στο άρθρο 3 αναφέρονται τα μέσα πραγματοποίησης των σκοπών. Ο Σύνδεσμος επιδιώκει την πραγματοποίηση των σκοπών του με κάθε νόμομο μέσο και κυρίως οργανώνοντας συναντήσεις για την διευκόλυνση της επικοινωνίας των μελών, ομιλίες και διαλέξεις διαφωτιστικού περιεχομένου, σεμινάρια, ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, δημιουργώντας συνεργασίες με ευρύτερες ενώσεις και κρατικές Αρχές για την προώθηση των συμφερόντων των μελών και της Νήσου.
Το καταστικό του ψηφίσθηκε αρχικώς κατά την Γεν. Συνέλευση της 20ης Ιανουαρίου του 1924 και τροποποιήθηκε κατά την Γεν. Συνέλευση της 28ης Μαρτίου 1948, κατά την Γεν. Συνέλευση της12 Μαΐου 1963, κατά την Γεν. Συνέλευση της 28ης Μαρτίου 2004 και τέλος κατά την Γεν. Συνέλευση της 17ης Απριλίου 2016.
Ο Σύνδεσμος Ιητών εκπροσωπεί όλους τους απόδημους Ιήτες, με κύριο κορμό τους κατοίκους της Αττικής και ένα μέρος των μόνιμων κατοίκων της Ίου. Είναι ένα ιστορικό σωματείο, δεδομένου ότι κατά την πορεία του από της ιδρύσεώς του, συμμετείχε πάντοτε σε σημαντικές αποφάσεις του Δήμου Ιητών. Πάρα πολλές φορές κατά το παρελθόν, όταν υπήρχαν δυσκολίες στην επικοινωνία του Δήμου με τις κεντρικές Υπηρεσίες των Αθηνών, λόγω των δυσχερών επικοινωνιακών μέσων, ήταν ο Σύνδεσμος Ιητών που αναλάμβανε την εκπροσώπηση του Δήμου ή τη φροντίδα για όλες τις διεπεραιώσεις των υποθέσεων του Δήμου. Ήταν πάντα ο φορέας που μαζί με τον Δήμο εργάστηκε για την πρόοδο και την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Εκδίδει την Εφημερίδα «ΙΟΣ» και είναι μέλος της Ένωσης Κυκλαδικού Τύπου.