Ενέργειες του Σωματείου “Σώστε την Ίο (Save Ios)” σχετικά με το δρόμο προς τις Τρεις Κλησσιές.
1. Αίτηση προς αστυνομία για συλλογή στοιχείων.
2. Αναφορά προς Λιμεναρχείο – Εισαγγελία. Κτηματική υπηρεσία Κυκλάδων – Αντιπεριφερειάρχη
3. Αναφορά προς τον Συνήγορο του Πολίτη
4. Αλληλογραφία με Δήμο
Σωματείο “Σώστε την Ίο (Save Ios)”
Με την υπ’ αριθμ. 74/2020 διάταξη του Ειρηνοδικείου Αθηνών, έγινε δεκτή η αίτηση ίδρυσης του μη κερδοσκοπικού σωματείου “Σώστε την Ίο (Save Ios)”. Οι σκοποί του σωματείου, όπως περιγράφονται στο άρθρο 2 του Καταστατικού του είναι: α) η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Ίου, των παραδοσιακών οικισμών και μνημείων της, και της Αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της, λαμβάνοντας υπόψη την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις διεθνείς συμβάσεις για τη προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, β) η διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες της Ίου, καθώς και η προστασία του αιγιαλού, των παραδοσιακών μονοπατιών, και των κοινοχρήστων εν γένει χώρων του νησιού από κάθε είδους καταπατήσεις και παράνομες χρήσεις, γ) η προώθηση έργων αποκατάστασης του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου της Ίου που έχει υποβαθμιστεί από παράνομες ενέργειες ιδιωτικών ή κρατικών φορέων με την εκπόνηση μελετών αποκατάστασης και με αξιώσεις αποζημιώσεων για την εξασφάλιση των απαραίτητων χρηματοδοτήσεων προς υλοποίηση των έργων αυτών, δ) η μελέτη των εν γένει προβλημάτων της Ίου και των κατοίκων της, μόνιμων ή θερινών, και η αντιμετώπισή τους και την ανάδειξη της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και της σύμφωνης με τη φυσιογνωμία του νησιού οικονομικής ανάπτυξης εν γένει, ε) η συμμετοχή στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της Ίου, στ) η προώθηση εκδηλώσεων, πνευματικών, μουσικών, και αθλητικών με στόχο την τουριστική προβολή και συμμετοχή της Ίου στα διεθνή πολιτιστικά δρώμενα, ζ) η καταπολέμηση της διαφθοράς στις δημόσιες υπηρεσίες της χώρας σε θέματα που αφορούν την περιβαλλοντική και οικιστική υποβάθμιση της Ίου.
Το γεγονός ότι το σωματείο βρίσκεται ακόμα υπό σύσταση, δεν επηρεάζει τη δυνατότητα κατάθεσης της παρούσας αίτησης1, δεδομένου ότι έχει εγκριθεί η ίδρυσή του από το Ειρηνοδικείο Αθηνών και εκκρεμεί μόνον η εγγραφή του στα βιβλία του Πρωτοδικείου.
Νομική Βάση
Το δικαίωμα πρόσβασης στην πληροφόρηση κατοχυρώνεται στο άρθρο 5Α του ελληνικού Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο “1. Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων. 2. …”. Προσέτι, τα δικαιώματα αναφοράς και πρόσβασης στα διοικητικά έγγραφα κατοχυρώνονται στο άρθρο 10 του Συντάγματος, όπου ορίζεται ότι “1. Καθένας ή πολλοί μαζί έχουν το δικαίωμα, τηρώντας τους νόμους του Κράτους, να αναφέρονται εγγράφως στις αρχές, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να ενεργούν σύντομα κατά τις κείμενες διατάξεις και να απαντούν αιτιολογημένα σε εκείνον, που υπέβαλε την αναφορά, σύμφωνα με τον νόμο. 2? 3. Η αρμόδια υπηρεσία ή αρχή υποχρεούται να απαντά στα αιτήματα για παροχή πληροφοριών και χορήγηση εγγράφων, ιδίως πιστοποιητικών, δικαιολογητικών και βεβαιώσεων μέσα σε ορισμένη προθεσμία, όχι μεγαλύτερη των 60 ημερών, όπως νόμος ορίζει. Σε περίπτωση παρόδου άπρακτης της προθεσμίας αυτής ή παράνομης άρνησης, πέραν των άλλων τυχόν κυρώσεων και έννομων συνεπειών, καταβάλλεται και ειδική χρηματική ικανοποίηση στον αιτούντα, όπως νόμος ορίζει”.
Πέραν της συνταγματικής κατοχύρωσης, το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα έχει και νομοθετική θεμελίωση στο άρθρο 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999), με το οποίο ρυθμίζεται ο τρόπος άσκησης του δικαιώματος των πολιτών να λαμβάνουν γνώση των εγγράφων της Διοίκησης. Σύμφωνα με αυτό, “1. Κάθε ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα, ύστερα από γραπτή αίτησή του, να λαμβάνει γνώση των διοικητικών εγγράφων. Ως διοικητικά έγγραφα νοούνται όσα συντάσσονται από τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως εκθέσεις, μελέτες, πρακτικά, στατιστικά στοιχεία, εγκύκλιες οδηγίες, απαντήσεις της Διοίκησης, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις. 2. Όποιος έχει ειδικό έννομο συμφέρον δικαιούται, ύστερα από γραπτή αίτησή του, να λαμβάνει γνώση των ιδιωτικών εγγράφων που φυλάσσονται στις δημόσιες υπηρεσίες και είναι σχετικά με υπόθεσή του η οποία εκκρεμεί σε αυτές ή έχει διεκπεραιωθεί από αυτές. 3. Το κατά τις προηγούμενες παραγράφους δικαίωμα δεν υφίσταται στις περιπτώσεις που το έγγραφο αφορά την ιδιωτική ή οικογενειακή ζωή τρίτου, ή αν παραβλάπτεται απόρρητο το οποίο προβλέπεται από ειδικές διατάξεις. Η αρμόδια διοικητική αρχή μπορεί να αρνηθεί την ικανοποίηση του δικαιώματος τούτου αν το έγγραφο αναφέρεται στις συζητήσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, ή αν η ικανοποίηση του δικαιώματος αυτού είναι δυνατόν να δυσχεράνει ουσιωδώς την έρευνα δικαστικών, διοικητικών, αστυνομικών ή στρατιωτικών αρχών σχετικώς με την τέλεση εγκλήματος ή διοικητικής παράβασης. 4. Το δικαίωμα των παρ. 1 και 2 ασκείται : α) με μελέτη του εγγράφου στο κατάστημα της υπηρεσίας, ή β) με χορήγηση αντιγράφου, εκτός αν η αναπαραγωγή τούτου μπορεί να βλάψει το πρωτότυπο. Η σχετική δαπάνη αναπαραγωγής βαρύνει τον αιτούντα, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Αν πρόκειται για πληροφορίες ιατρικού χαρακτήρα, αυτές γνωστοποιούνται στον αιτούντα με τη βοήθεια γιατρού, ο οποίος ορίζεται για το σκοπό αυτόν. 5. Η άσκηση του κατά τις παρ. 1 και 2 δικαιώματος γίνεται με την επιφύλαξη της ύπαρξης τυχόν δικαιωμάτων πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας. 6. Η χρονική προθεσμία για τη χορήγηση εγγράφων κατά τις παραγράφους 1 και 2 ή την αιτιολογημένη απόρριψη της σχετικής αίτησης του πoλίτη είναι είκοσι (20) ημέρες”.
Από τον συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων, συνάγεται ότι οι δημόσιες υπηρεσίες έχουν άμεση και αυτοτελή υποχρέωση να επιτρέπουν την πρόσβαση κάθε ενδιαφερομένου στα διοικητικά ή ιδιωτικά έγγραφα που φυλάσσουν στα αρχεία τους, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη από τον πολίτη προσφυγή στη δικαιοσύνη2. Επιπλέον, σύμφωνα με την γραμματική διατύπωση του άρθρου 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, αλλά και την ενδεικτική του απαρίθμηση, ως διοικητικά έγγραφα θεωρούνται όσα συντάσσονται από τις υπηρεσίες του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των ΝΠΔΔ3. Η έννοια, δηλαδή, περιλαμβάνει όλα τα δημόσια έγγραφα που αποτελούν αντικείμενο του δικαιώματος γνώσης, με την επίκληση εύλογου ενδιαφέροντος εκ μέρους του διοικουμένου.
Ως εύλογο ενδιαφέρον, δεν νοείται το ενδιαφέρον κάθε πολίτη για την εύρυθμη άσκηση των γενικών καθηκόντων των διοικητικών υπηρεσιών και για την τήρηση των νόμων, αλλά εκείνο, το οποίο προκύπτει, κατά τρόπο αντικειμενικό, από την ύπαρξη μιας συγκεκριμένης έννομης σχέσης, συνδεόμενης με το υποβαλλόμενο αίτημα ή με το περιεχόμενο των διοικητικών στοιχείων, στα οποία ζητείται η πρόσβαση4. Άλλωστε, το δικαίωμα πρόσβασης αναφέρεται στην απαίτηση του ενδιαφερόμενου πολίτη για λήψη στοιχείων και ως ενδιαφερόμενος νοείται, όχι μόνον αυτός που θεμελιώνει συγκεκριμένο έννομο συμφέρον, αλλά και οποιοσδήποτε μπορεί, ως εκ της ιδιότητάς του, να επικαλεσθεί το ενδιαφέρον του για την υποβολή αιτήματος για γνώση του περιεχομένου συγκεκριμένων διοικητικών εγγράφων5.
Ενόψει των ανωτέρω, μόνη προϋπόθεση που τίθεται εκ του νόμου προς λήψη γνώσης αντιγράφου ήδη εκδοθέντος και ευρισκόμενου στην κατοχή της υπηρεσίας διοικητικού εγγράφου, είναι η ύπαρξη “ευλόγου ενδιαφέροντος” προς τούτο.
Εύλογο ενδιαφέρον αιτούντος σωματείου
Όπως ήδη αναφέρθηκε, στους σκοπούς του αιτούντος σωματείου περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Ίου, των παραδοσιακών οικισμών και μνημείων της και της Αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της, λαμβάνοντας υπόψη την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς (βλ. ως άνω σκοπός υπό α), αλλά και η διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες της Ίου, καθώς και η προστασία του αιγιαλού, των παραδοσιακών μονοπατιών και των κοινόχρηστων εν γένει χώρων του νησιού, από κάθε είδους καταπατήσεις και παράνομες χρήσεις (βλ. ως άνω σκοπός υπό β).
Επομένως, καθίσταται σαφές ότι μία πιθανή παράνομη ασφαλτόστρωση δρόμου αντίκειται στους σκοπούς του υπό σύσταση σωματείου, περί προστασίας των χώρων του νησιού από κάθε είδους καταπατήσεις, αλλά και περί προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος της Ίου και διασφάλισης της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες της.
Πληρούται κατ’ αυτόν τον τρόπο, η προϋπόθεση της ύπαρξης εύλογου ενδιαφέροντος του αιτούντος σωματείου να λάβει γνώση των ως άνω αναφερόμενων πληροφοριών και εγγράφων.
Πραγματικά περιστατικά
Στις 15.03.2020 υπέπεσε στην αντίληψή μας ότι διενεργούνται στο νησί της Ίου, εργασίες ασφαλτόστρωσης δρόμου, ο οποίος ξεκινάει από το ξενοδοχείο Calilo, που βρίσκεται στην παραλία του Παππά και οδηγεί προς τον γειτονικό όρμο “Τρεις Κλησσιές”. Ειδικότερα, συνεργείο του επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στο νησί της Ίου, κ. Άγγελου Μιχαλόπουλου, ξεκίνησε από την Κυριακή 15.03.2020 να καλύπτει με τσιμέντο τον συγκεκριμένο δρόμο, ο οποίος είχε διανοιχθεί ως χωματόδρομος πριν από έναν χρόνο και περνάει μέσα από ιδιοκτησίες των εταιριών συμφερόντων του κ. Μιχαλόπουλου. Την ίδια μέρα, ο Αντιπρόεδρος του υπό σύσταση αιτούντος σωματείου ενημέρωσε τις αστυνομικές αρχές του νησιού για το συμβάν, οι οποίες μετέβησαν στο σημείο και σταμάτησαν τις εργασίες. Παρ’ όλα αυτά, την Τρίτη 17 Μαρτίου 2020 το συνεργείο συνέχισε τις εργασίες ασφαλτόστρωσης. Το αιτούν ενημέρωσε εκ νέου με τις αστυνομικές αρχές. Ωστόσο, δεν κατέστη δυνατή η μετάβασή τους στο σημείο, καθώς το συνεργείο είχε κλείσει την πρόσβαση. Εν συνεχεία, τόσο οι αστυνομικές αρχές, όσο και ο Δήμαρχος του νησιού επικοινώνησαν με τους εκπροσώπους των εταιρειών συμφερόντων του κ. Μιχαλόπουλου που σχετίζονται με τις εργασίες, για να λάβουν την απάντηση ότι έχουν κάθε δικαίωμα να εκτελούν τις εργασίες, καθώς το σημείο βρίσκεται μέσα στα όρια ιδιοκτησιών των εταιρειών αυτών.
Το υπό σύσταση σωματείο “Σώστε την Ίο (Save Ios)” καταθέτει την παρούσα αίτηση στα πλαίσια του σκοπού του και διατηρώντας εύλογο ενδιαφέρον σχετικά με ο,τιδήποτε συμβαίνει στο νησί της Ίου, προσβλέποντας στην αποτροπή οιασδήποτε ενέργειας μπορεί να σχετίζεται με καταπατήσεις και παράνομες χρήσεις στους χώρους του νησιού.
Άλλωστε, δεδομένης της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί σε όλη την επικράτεια με την επιβολή έκτακτων μέτρων, λόγω της πανδημίας του νέου κορωνοϊού (Covid-19) εύλογα διερωτώμεθα, για ποιον λόγο επιλέχθηκε η συγκεκριμένη χρονική στιγμή για την εκτέλεση των παραπάνω εργασιών.
Επειδή, η αίτησή μας ασκείται παραδεκτά.
Επειδή, τα αιτήματά μας είναι νόμω και ουσία βάσιμα, κατά τις ισχύουσες συνταγματικές και νομοθετικές διατάξεις, που καθορίζουν τους όρους άσκησης του δικαιώματος αναφοράς και πρόσβασης στα διοικητικά έγγραφα.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΙΤΟΥΜΑΣΤΕ
Α. Αντίγραφο της επισημείωσης του βιβλίου συμβάντων και
1) Την χορήγηση πληροφοριών σχετικά με το αν έχει εκδοθεί άδεια για την διάνοιξη του χωματοδρόμου, ο οποίος ξεκινά από την τοποθεσία που βρίσκεται το ξενοδοχείο Calilo, στην παραλία του Παππά (περιοχή Κάμπος Παππά) και καταλήγει στον γειτονικό όρμο Τρεις Κλησσιές.
2) Την χορήγηση αντιγράφου της ως άνω, υπό (α), αναφερόμενης άδειας που τυχόν έχει εκδοθεί.
3) την χορήγηση πληροφοριών σχετικά με το αν έχει εκδοθεί άδεια για την ασφαλτόστρωση του ως άνω, υπό (α), αναφερόμενου χωματοδρόμου.
4) την χορήγηση αντιγράφου της ως άνω, υπό (γ), αναφερόμενης άδειας που τυχόν έχει εκδοθεί.
5) τη χορήγηση αντιγράφων των τυχόν συνοδευόντων τις παραπάνω άδειες μελετών και τοπογραφικών διαγραμμάτων.
Ίος, ../…/…
Η πληρεξούσια δικηγόρος,
Ελένη Τροβά
Μπουμπουλίνας 4
Αθήνα 106 82
Τηλ. 210 8834210 – 6972038950
Συνημμένη η απάντηση του Δήμου Ιητών ημερομηνίας 1/4/2020
Σημειώσεις
Οι υπόλοιπες ενέργειες και αιτήσεις προς τις προαναφερόμνες υπηρεσίες είναι περίπου στο ίδιο πνεύμα και είναι δύσκολο να τις γράψουμε όλες αναλυτικά λόγω ελλείψεως χώρου.
1 Γεωργιάδης, Α., Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, 2019, σ. 188: “Με την εγγραφή στο βιβλίο το σωματείο αποκτά νομική προσωπικότητα (ΑΚ 83 εδ. Α’). Από τα παραπάνω προκύπτει ότι μέχρι την εγγραφή δεν υπάρχει σωματείο, αλλά μόνο ένωση προσώπων (ΑΚ 107). Επομένως, εάν έως τη σύσταση αποκτηθεί περιουσία, αυτή μετά τη σύσταση μεταβιβάζεται στο σωματείο κατά την ΑΚ 107 εδ. Β?. (…). Το σωματείο συνεχίζει επίσης ως διάδικος τις δίκες, στις οποίες μετείχε η ένωση προσώπων. (…).”∙ Βλ. ομοίως Βαθρακοκοίλη, Β., ΕΡΝΟΜΑΚ – Γενικές Αρχές, Τόμος 1, 2001, σ. 403: “Η ένωση προσώπων έως την εγγραφή της εγκριτικής του καταστατικού απόφασης στο οικείο βιβλίο του Πρωτοδικείου αποτελεί ένωση με την έννοια της ΑΚ 107 προς ορισμένο σκοπό, χωρίς νομική προσωπικότητα. Η ένωση στο στάδιο αυτό έχει όργανα, ικανότητα διαδίκου και παράστασης στο Δικαστήριο.”.
2 Γνμδ. ΝΣΚ 125/2001 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ
3 Έτσι και η ΣτΕ 3943/1995 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, που δέχθηκε ότι το δικαίωμα πρόσβασης αναφέρεται σε έγγραφα που έχουν συνταχθεί από όργανα της Διοίκησης ή από άλλα όργανα του δημοσίου τομέα.
4 ΣτΕ 1214/2010 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣτΕ 3943/1995 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ
5 ΟλΣτΕ 94/2013, ΓνμδΕισΑΠ 1/2005 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ